Anosmia

Zaburzenia węchu można podzielić na wiele różnych rodzajów, ale zdecydowanie najbardziej przykrym z nich jest anosmia, czyli całkowite nieodczuwanie zapachów. Ocenia się, że około 1% ludzkiej populacji cierpi na to zaburzenie, ale nie to jest najbardziej smutne. Przyrost ludzi z dysfunkcją nosa w ostatnich latach dramatycznie rośnie. Na pewno wiążę się to, paradoksalnie, z postępem medycyny i wydłużoną średnią długością życia, która pociąga za sobą szereg chorób neurodegeneracyjnych. Pragnę zauważyć, że według badań przeprowadzonych przez australijskich naukowców (Mackay – Sim, 2004) 81% osób cierpiących na chorobę Parkinsona wykazuje anosmię lub ciężką hyposmię, a kolejne 11% inne zaburzenia węchu. Na postawie badań klinicznych ustalono, że anosmia jest najczęściej objawem choroby Parkinsona, Alzheimera i zespołu Korsakowa. Co więcej, odpowiednio zdiagnozowana anosmia może być wykorzystywana jako marker tych chorób, ponieważ jest bardzo wczesnym ich objawem.
Ludzie młodzi jednak nie są na tego typu choroby narażeniu i u nich anosmia jest powodowana przez inne rzeczy
– infekcje górnych dróg oddechowych, katar, urazy głowy (około 70% wszystkich przypadków anosmii);
– inne niż katar choroby nosa i operacje nosa;
– guzy.
Poza tym anosmia może być objawem szeregu innych chorób o podłożu hormonalnym ( Zespół Cushinga i in.) oraz psychicznym (anoreksja, bulimia, depresja, schizofrenia i in.) i zakaźnym (AIDS) czy genetycznym (np. Zespół Turnera, Zespół Downa).
Skupmy się teraz na tych co popularniejszych powodach anosmii. Mało kto wie, że około 6% ludzi po urazach głowy nie ma zdolności czucia zapachów. Często nie zdajmy sobie sprawy z uszkodzenia funkcji poznawczych, bądź ją bagatelizujemy w chwili, gdy urazu doznała część potyliczna czaszki. Jednak na skutek odbicia fali uderzeniowej z tylnej części głowy na część przednią bardzo często uszkodzone zostają struktury węchowe. W przypadku wystąpienia anosmii spowodowanej takim urazem szanse na częściowy (!) powrót węchu ocenia się jedynie na 30% (Janczewski, 2005). Co więcej, jeśli poprawa nie nastąpiła do 10 miesięcy to szansa na powrót funkcji po tym czasie jest praktycznie zerowy. Z informacji które udało mi się uzyskać w Polsce całkowita, obustronna anosmia nie jest traktowana jako kalectwo, ale np. w USA jest nim w 3%-ach.
Anosmia w przypadku uszkodzenia struktur nerwowych jest zazwyczaj nieodwracalna, więc trzeba o nos dbać jak o skarb, bo kto raz straci dar węchu ten go pewnie nie odzyska. A jeśli już czujemy, że tracimy węch to lepiej podreptać do lekarza, bo może to oznaczać poważne kłopoty.

Tekst na podstawie:
Czerniawska, Czerniawska Far „Psychologia węchu i pamięci węchowej”
Wrignt „Nauka o zapachu”;
Solomon, Berg, Villee „Biologia”.
Fot. nr 1 z wikipedia.com
Fot. nr 2 z swiat-zdrowia.com