Okazuje się, że stosowanie naturalnych substancji zapachowych wcale nie jest tak rzadkie jak powszechnie sądzimy. Przykładem niech będzie kastoreum, wydzielina gruczołów analnych bobra, którą nieświadomie zjadamy. Ale zacznijmy od początku…
 |
| Sproszkowane kastoreum. |
Na świecie są wciąż kraje, gdzie pozyskiwanie kastoreum jest legalne, a bobrów jest na tyle dużo (czy to hodowlanych, czy dzikich), że można otrzymywać tę substancję w ilościach przemysłowych. A na to są chętni, bo bobrowy skarb ma cenne właściwości. Przede wszystkim świetnie sprawdza się w roli utrwalacza kompozycji zapachowych. Perfumom nadaje zwierzęcej krągłości i zmysłowości. Deserom, słodyczom i alkoholom zapewnia słodki smak i takie same elementy wnosi do aromatyzowanych papierosów. A przy tym wszystkim kastoreum jest względnie tanie (na tle innych zwierzęcych składników, ponieważ na tle syntetyków jest kosmicznie drogie) – kilogram kosztuje około 3000 złotych. Kiedy porównamy to do ceny naturalnego piżma i ambry, jego cena nie szokuje. Znacznie bardziej zaskakujący jest fakt, że aromaty spożywcze truskawki i poziomki bazują w dużej mierze na tej substancji. A pozornie przecież są tak różne.
 |
| Również spożywcze aromaty waniliowe powstają z udziałem kastoreum. |
 |
| Tusza bobra. |
Kastoreum możemy uzyskać na dwa sposoby. Albo bezpośrednio macerować wysuszone gruczoły bobra, albo ekstrahować wydzielinę, która spłynęła z gruczołów do pęcherzyków zapachowych. Na ilustracji obok jest przedstawiona tusza bobra z zaznaczonymi gruczołami. Podczas pozyskiwania tych elementów trzeba zachować wielką ostrożność i wykazać się chirurgiczną wręcz precyzją. Po wycięciu, z gruczołami trzeba postępować w ściśle określony sposób (najpierw suszenie, później chłodzenie i to w ściśle określonych warunkach). Po tych operacjach (które wykonuje hodowca) gruczoły są trwałe i spokojnie są transportowane do firm zajmujących się pozyskaniem kastoreum. Natomiast jeśli chcemy ekstrahować wydzielinę z pęcherzyków to najpierw muszą one leżakować nawet dwa lata.
 |
| Powiększenie obszaru gruczołów, |
 |
| Kastoramina. |
Nie będę Was zanudzał chemicznymi specyfikacjami tej substancji, ale warto wiedzieć, że najważniejszym związkiem występującym w stroju bobrowym jest kastoramina.
Oczywiście cena, o której wspominałem powyżej (3000 zł za kilogram) jest duża, więc naukowcy opracowali szereg metod rekonstrukcji tej woni za pomocą innych substancji. W Europie produkuje się syntetyczne zamienniki, będące bardzo wiernymi kopiami naturalnego kastoreum. Mają one dwie zasadnicze zalety: nie zawierają składników pochodzenia zwierzęcego i są bardzo tanie. Nie mogę jednak znaleźć informacji, czy są dopuszczone do aromatyzowania żywności.
 |
| Suszenie gruczołów. |
Poza tym przypominam, że cena 3000 zł za kilogram to mamienie klienta. W butelce perfum używa się maksymalnie 0,1-0,3 mL kastoreum (a często są to ilości rzędu 0,001 mL), czyli kilogram starczy na wyprodukowanie 10 000 a zapewne i 50 000 butelek perfum, a kiedy kastoreum jest tłem to nawet miliona flakonów. Kiedy sobie to uzmysłowimy to cena 3000 zł wydaje się wręcz śmiesznie mała.
Jakie perfumy posiadają wyraźnie zaznaczoną tę zwierzęcą nutę. Ja wyczuwam ją tylko w tych 7 kompozycjach. Wszystkie są niszowe, gdyż moda na kastoreum w perfumerii masowej przygasła.
Amouage Epic Man
Mona di Orio Les Nobres d’Or Cuirs
Kinski
Amouage Memoir Woman
Royal Crown Musk Ubar
L’Artisan Al Oudh
Serge Lutens Muscs Koublai Khan
Gdybym miał wskazać jednak masowe kompozycje to najprędzej byłby to Antaeus Chanel i Paloma Picasso – oba to zapachy z poprzedniej epoki. Pierwszy powstał w 1981 roku, drugi – 1984.
W tekście pominąłem inne, dawne zastosowania kastoreum, ale jednak pokrótce o nich wspomnę. Rzymianie wierzyli, że dym z palonych gruczołów może wywoływać poronienie. Paracelsus leczył nim ataki padaczki, a w XVIII wieku był to powszechny środek przeciw bólom głowy, histerii i gorączce. Dziś wiadomo, że kastoreum leczniczych właściwości nie ma. Jednak z nawiązką rekompensuje to swoim aromatem.
Tekst napisany na podstawie:
A. Jabłońska-Trypuć, R. Farbiszewski, Sensoryka i Podstawy Perfumerii
R.H Wright, Nauka o Zapachu
pubchem.ncbi.nlm.nih.gov
http://www.supra.amu.edu.pl
http://pl.wikipedia.org
http://en.wikipedia.org
http://www.furharvesters.com
http://www.givaudan.com
http://www.gentleworld.com
Fot. nr 1 z wikipedia.org
Fot. nr 2 z wikipedia.org
Fot. nr 3 z tapety.com
Fot. nr 4 z furharvester.com
Fot. nr 5 z furharvester.com
Fot. nr 7 z wikiepedia.com
Fot. nr 8 z castoreum.com
